Deze pagina is geheel gewijd aan mijn helaas doorgaans droevige ervaringen met de vermaledijde OV-chipkaart. Ik sta overigens positief tegenover het idee om een universeel bruikbare OV kaart te hebben... Helaas, het ontwerp is volgens mij niet goed doordacht en vooral geïnspireerd door geldelijk gewin. Gemak voor de reiziger heeft, om het zachtje te zeggen, vast niet bovenaan het eisenlijstje gestaan. Hieronder volgt een - jammer genoeg vreugdeloze - opsomming. Het verhaal begint onderaan de pagina.
 
Het is nu oktober 2012. Ruim tijd genoeg om de ergste bugs en onvolkomenheden met de kaart opgelost te hebben, lijkt me.
 
De grootste misser.
Naar mijn mening is de grootste fout dat de check-apparaten niet bij elke vervoerder IN het voertuig staan. De spoorwegen zijn hierbij het probleem; de apparaten moeten IN de trein zitten. Dan is het gedrag tav het gebruik van de chipkaart consistent: in- en uitchecken IN het voertuig. In de HTM voertuigen kan je zelfs bestellingen ophalen, dus het is me niet duidelijk waarom dat in de trein niet zou kunnen.
 
fit#16. Je hebt een handicap.
Ben je doof, dan hoor je de check-piepjes niet en moet je hoe dan ook naar het display kijken.
Ben je slechtziend of blind, dan zegt het piepje niet altijd wat: bij drukte hoor je allerlei piepjes van verschillende apparaten. De kaart van een gehandicapte zou een andere piep moeten produceren: lijkt me mogelijk bij een persoonlijke kaart.
Beter idee: laat gehandicapten toch gratis reizen, ze hebben al genoeg aan hun hoofd. Een doktersverklaring zou hiervoor voldoende moeten zijn. Je hoeft dan ook niet de apparaten aan te passen.
 
fit#15. De controleur en het betalingsbewijs.
Een aantal maanden geleden was er een controleur in de tram die verschillende mensen aansprak omdat ze niet ingecheckt zouden hebben. Dat hadden ze wel degelijk (had ik zelf gezien) en nadat de verschillende controleurs onderling overlegd hadden dat het wel opvallend veel mensen betrof, ontdekten ze dat de chipkaartlezer op de verkeerde tijd was ingesteld. Maar wel eerst de mensen streng toespreken! (vooral ouderen schrikken, omdat ze doorgaans netjes handelen en mogelijk ook omdat die uniformen nog aan de oorlog doen herinneren)
Ik vind dat de OV-kaart een display moet hebben zodat je zelf kan zien wat er betaald is. Denk niet dat dit onmogelijk is, want ik heb al ruim 22 jaar een rekenmachientje in huis dat de grootte van een Chipkaart heeft, het is wel ietsje dikker, namelijk 2,5 mm dik, en werkt op zonnecellen. (ter vergelijking: de chipkaart is 0,9 mm dik). Het was een relatiegeschenkje dat inkoop (omstreeks 1990) ongeveer 4 gulden kostte (inclusief logo van het bedrijf dat ze ging uitdelen).
 
fit#14. De "busboot".
Verleden jaar (2011) kon je in Rotterdam de chipkaart nog niet gebruiken in de busboot. Is die boot geen openbaar vervoer? Of is hij domweg vergeten?
 
fit#13. De nachtbus.
In veel grote steden, en ook op het platteland, is er een nachtbus of discobus. Zo ver ik weet kan je in die bus niet met de chipkaart betalen en moet je gewoon kontant afrekenen. Lekker makkelijk?
 
fit#12. Privacy.
Tja, wil je privacy, ofwel dat je gegevens niet te zijner tijd voor Jan en Alleman beschikbaar zijn (wie de kranten leest: die melden alleen de grote zaken, zoals op straat liggende patientengegevens van ziekenhuizen etc.), dan moet je een anonieme kaart nemen. En die aan een loket opladen met kontant geld. Gebruik je een PIN pas of zo, dan zijn meteen die gegevens gekoppeld aan je kaart. Dat is mi de reden waarom je vrijwel nergens met kontant geld kunt opladen. In de grote steden kan het bij NS loketten of bij OV-maatschappij loketten. Die zijn er lang niet overal. En wil je de leeftijdkorting die bij bus en tram bestaat, dan kan dat niet anoniem. Zelf ga ik er van uit dat al mijn gegevens gewoon te koop zijn bij bedrijven als Experian, maar toch gun ik iedereen (een gevoel van) privacy. Het gaat eigenlijk ook niemand wat aan waarheen en op welke manier ik heb gereisd. Ik kan me voorstellen dat door meten van de verkeersstromen het OV verbeterd kan worden, maar dat meten kan net zo goed anoniem gedaan worden.
 
fit#11. De helpdesk van NS.
Deze helpdesk is een computer waarvan de programmeurs kennelijk zelf niet hebben begrepen hoe de chipkaart werkt. Zo te zien zoekt hij op steekwoorden in je vraagtekst, en dirigeert hij/zij je naar dezelfde paginas die je dus allang hebt gelezen. Een ruime 0 voor deze help. De persoon aan de NS infobalie begrijpt je vraag meestal meteen en geeft (aan mij tenminste) in 1 keer het goede antwoord.
 
fit#10. De kaart verloopt. Wat doen we met het saldo?
Ik verwacht het volgende: Ik ga met de verlopen kaart en een nieuwe kaart naar een loketje, waar men de oude kaart leeg maakt en de nieuwe kaart met dat bedragje bijlaadt. Maar nee: Kijk vooral eens op internet wat je moet doen, inclusief het opsturen van de oude kaart zodat je het bewijsmateriaal kwijt bent. Ik heb geen zin om de litanie hier te vermelden, maar als je een chipkaart op een brief plakt is er redelijke kans dat hij dwars door het papier van de envelop vliegt in de bliksemsnelle sorteermachines van de posterijen. En kijk vooral ook hoe je dat zonder internet moet doen! Overigens gaat het proces een beetje eenvoudiger als je een NS-abonnement hebt.
 
fit#9. De check-apparaten zijn gestoord. Zie ook fit#3.
Ik ben in een HTM tram, en heb netjes ingecheckt. Bij de halte gekomen waar ik er uit moet, vertonen alle apparaten een rood lampje: buiten werking. Dus: als ik niets terugvraag ben ik 4 Euro kwijt. En ik schat dat ik voor dit ritje ca 20 cent moet betalen. Dus: Ik moet teruggave aanvragen bij de HTM. Via internet. Daarvoor moet je een formulier invullen, waarop veel te veel info wordt gevraagd, maar dat terzijde. Men wil een 2e nummer van de chipkaart weten, dat nummer is onzichtbaar op de kaart en dat nummer kom je pas te weten als je bij een kaartjesautomaat een afdruk maakt van je recente reisjes! GVD, ik ga dat nog doen ook, want nu heb ik de pest in. Ook wil men het voertuignummer weten. Nu, ik wist het, maar dat was zuiver toeval! Wie weet er nu zo iets?
Na enige tijd ontvang ik een brief van HTM dat het resterende bedrag @ 3,74 zal worden overgemaakt op mijn bankrekening. Ik zucht diep. Ik krijg een geprinte brief, op papier, in een envelop, die door de postbode wordt bezorgd. Kosten inclusief manuren ruimschoots meer dan het bedrag dat ik terugkrijg... Waarom wordt die brief niet via e-mail verzonden, ze hebben om al mijn gegevens gevraagd!? En waarom wordt dat geld niet gewoon op mijn chipkaart terug gezet bij de eerstvolgende handeling?
Update 2013-03-29: Ik ontdek dat men teruggaven nu als "produkt" op de kaart kan zetten.
 
fit#8. Even een tussenstopje.
Vroeger kocht je bij NS een kaartje, bijvoorbeeld Den Haag - Apeldoorn. Kost nu 17,90. Had je zin om de reis in Utrecht te onderbreken voor een boodschapje of wat anders, dan deed je dat. Gelukkig kan je nog steeds een papieren kaartje kopen!
Als dat papierkaartje onmogelijk gemaakt wordt, dan moet je voor de tussenstop in Utrecht uitchecken en weer inchecken om naar Apeldoorn te gaan. Dan kost de reis Den Haag - Apeldoorn ineens 20,40: Den Haag - Utrecht = 9,90 en Utrecht - Apeldoorn = 10,50. 2,50 meer voor de onderbreking! (prijzen van de NS website gehaald op 21 oktober 2012)
Dit is natuurlijk belachelijk, de computer kan heel goed je reis van die dag analyseren en concluderen dat de reis met 17,90 voldoende is betaald. Of zou je in Utrecht gewoon moeten vergeten om uit - en weer in te checken? Ik heb het gevoel dat het niet mag...
 
fit#7. De toerist.
Ik vraag me af of de hele OV-chipkaart gebruiksaanwijzing wel met goed fatsoen duidelijk is te maken aan de toeristen, die van over de hele wereld komen. En of de controleurs wel klantvriendelijk zullen zijn tegen de Japanners, Chinezen, Amerikanen etc. die Nederland bezoeken en die er geen bal van begrijpen?
 
fit#6. meereizen met de eigenaar van een kortingskaart.
Met een NS kortingskaart mag je 3 reizigers meenemen, die dan ook korting krijgen. Dat is leuk. Maar met de handige chipkaart waarop het kortingsabonnement zit kan het niet zomaar. Ook als de meereizigers een chipkaart hebben kunnen die geen korting aangeven bij het incheck-apparaat. Dus maar gewone papieren kaartjes kopen. Als je handig bent kan dat bij een automaat. Ben je minder handig: bij het loket. Daar wordt dan wel weer 50 cent extra gerekend... Als er al een loket is. Moet iedereen het dan online gaan doen? Slecht idee.
Update februari 2013: meereizenden kunnen nu de korting op hun chipkaart laden, dat moeten ze wel elke keer na uitchecken opnieuw doen! Dus ook bij een overstap naar een andere vervoerder. Dat loopt dus niet lekker vlot... en je vergeet het natuurlijk snel tijdens de reis. Overigens moet het gezelschap wel de kortings-perioden goed in de gaten houden!
 
fit#5. De meerijders.
Je krijgt familiebezoek uit de verre provincie, bijvoorbeeld een dorpje achterin Overijssel. Die mensen hebben allemaal een auto, want openbaar vervoer is daar schaars en slecht bereikbaar. Je wilt met het bezoek naar de binnenstad, die is niet goed toegangkelijk voor auto's en bovendien willen we ze uit eten en drinken nemen, dus ook daarom geen auto. Laten we de bus nemen.
Dan moet je dus ineens als gastheer voor iedereen een chipkaart kopen, of voor een krankzinnig bedrag in het voertuig kaartjes kopen. Met de strippenkaart kon je gewoon het nodige aantal strippen afstempelen, niks aan de hand. Fijn he, dat chipding?
 
fit#4. Het opladen.
Waarom kan je niet gewoon met kontant geld opladen en moet dat met pinpas? Het gaat niemand iets aan waar en met hoeveel ik de door mij verkozen anonieme kaart oplaad. In de grote steden kan dat dus maar bij een paar balies. Schandalig vind ik dat. In Parijs koop je ook gewoon uit een automaat kaartjes voor de Metro: met kontant geld.
 
fit#3. Als het in-uitchecksysteem faalt.
Voorbeeld: de apparaten funktioneren niet meer zodat je niet kunt uitchecken. Dan kan je het teveel betaalde terugvragen. Met een formulier dat je op een website kan invullen. Daarvoor moet je bij bus of tram het voertuignummer weten! In Den Haag staat dat nummer in betrekkelijk kleine cijfers schuin boven de bestuurder. Verder nergens.
Ik heb meegemaakt dat alle apparatuur in de tram op het spitsuur weigerde. Niemand kon dat nummer vinden en iedereen liep vloekend weg.
Dat nummer moet zowel binnen als buiten het voertuig boven alle deuren staan! Zou het niet terug gevraagde geld in de personeelspot van TransLink gaan? (dat "Link" in die naam klopt waarschijnlijk wel, haha)
 
fit#2. Het inchecken.
Bij de tram en de bus zitten de incheck-apparaten in het voertuig. Dat is nog te begrijpen. Maar bij de NS stations staat de apparaten bij de ingang van het station. Dat is lekker duidelijk! Als je als nietsvermoedend toerist, bijvoorbeeld uit Groningen, Den Haag Centraal binnenwandelt omdat je naar Rotterdam wilt, check je in bij een paaltje. Je wandelt naar de E-lijn van de RET en gaat reizen; bij bijvoorbeeld Leuvehaven check je uit. Tenminste: dat denk je maar!
Je bent bij NS ingecheckt en checkt daar dus niet uit: dat kost je 20 Euri. En je hebt nu ook bij de RET ingecheckt, dat kost je 4 euri. Denk maar niet dat er een waarschuwing op het station te vinden is!
Die check-apparaten moeten dus gewoon altijd in het voertuig zitten. Dat voorkomt ook missers bij overstappen naar een andere spoorvervoerder (van NS naar Synthus etc.) Als men wil voorkomen dat er zwartrijders op de perrons lopen kan men de paaltjes op de perrons handhaven, maar dan alleen om een toegangshekje te besturen.
Het minste wat men zou kunnen doen is: de check-apparaten van de verschillende vervoerders verschillende opvallende kleuren te geven (dus niet alleen een stickertje met bijvoorbeeld "RET" er op, maar geel voor HTM; paars voor RET, blauw voor NS etc. Kleurenblinden moeten hoe dan ook extra opletten.
 
fit #1. De voordeelurenkaart van NS.
Er zijn nu verschillende soorten te koop, maar de eerste soort gaf 40% korting bij reizen na 09:00 's-morgens. Als je voor dat tijdstip instapt, moet je de volle mep betalen voor de hele reis, zelfs al stap je om 08:55 in de trein en moet je nog 3 uur reizen. Dus denk ik: die onvriendelijkheid zal nu wel mooi opgelost zijn: er kan nu immers precies uitgerekend worden wanneer de korting begint. Maar nee hoor: nog steeds de volle mep. Tenzij je onderweg uitcheckt en daarna meteen weer incheckt. Lekker handig is dat! (De NS info bevestigt dat je moet uit- en weer inchecken, dus dan verleng je de reis met minstens een half uur. Zoals gezegd, de check-apparaten moeten gewoon IN de trein staan).
 
fit#A1. Oud zeer: de introductie van de kaart.
Eenvoudig gezegd: de introductie was hufterig. Ten eerste moet je betalen voor de verplichte kaart. Ik vind dat die kaart gratis had moeten zijn. Strippenkaarten moest je maar snel opmaken, hoewel je daarvoor niet altijd de mogelijkheid had.
Logisch had ik gevonden: je gaat met je gedeeltelijk gebruikte strippenkaart naar een OV loket; de kaart wordt ingenomen en het resterende bedrag aan strippen wordt op je nieuwe OV-chipkaart gezet. Meer wil ik er eigenlijk niet over kwijt, hoewel ik een aardige (niet heus) briefwisseling met postbus 55 zou kunnen publiceren.
 
fit#A2. Conclusie(s) en vermoedens.
De OV-chipkaart is een product dat kennelijk nog in de kinderschoenen staat. Verder wordt de ontwikkeling vermoedelijk ernstig belemmerd door de privatisering van het OV, waardoor er allemaal verschillende vervoerders zijn. De enige die er lachend bij zit, zal TransLink zijn, want die hebben een gigantisch kapitaal ter beschikking! Immers, het saldo staat bij hun op de rekening, en ze verrekenen pas met de diverse vervoerders als er ook gereisd is. Als 10 miljoen personen de kaart hebben met gemiddeld 10 Euro er op dan is dat 100 miljoen Euro. Mooi bedrag toch voor wat administratie en software? Nog beter: de pot wordt aangevuld doordat mensen hun teveel betaalde geld niet terugvragen omdat ze dat teveel gedoe vinden ofwel het gewoon vergeten. Maar vele kleintjes maken 1 grote!
 
Helaas vermoed ik dat met deze chipkaart de banken proberen om alsnog de chipkaart voor algemene betalingen (die kaart die gecombineerd met de PIN pas al een tijd bestaat) door onze strot te duwen. Ze proberen dit immers ook al met de PIN betalingen: het liefst hebben de banken al uw geld, in ruil voor een stukje plastic. En willen ze ook alles van u weten, en daarvoor een kasboekje voor u aanhouden... Winkels moeten de banken betalen voor kleingeld, en winkels (o.a. AH) proberen nu PIN betalen te forceren. Hoewel winkels ook moeten betalen voor dat PIN apparaat. Het wordt tijd dat er een overheidsbank komt, want concurrentie tussen banken zie ik voorlopig nog niet. En de service van banken is in de loop van vele jaren steeds beroerder geworden, maar dat is off-topic!